6 min.
De originele regenboog Pridevlag is ontworpen door Gilbert Baker in 1978. Tegenwoordig zijn er vele varianten met toevoegingen die expliciet nog meer groepen dienen in te sluiten. Zo is er de Progressvlag ontworpen door Daniel Quasar en de intersekse inclusieve regenboogvlag, ontworpen door Valentino Vecchietti.
De intersekse inclusieve regenboogvlag
Hoewel de regenboogvlag voor de LHBTIQ+-gemeenschap een krachtig symbool is van trots, diversiteit en acceptatie, kan het uitdragen ervan ook bijdragen aan polarisatie. Sommige mensen kunnen negatief reageren op het zien van de regenboogvlag, omdat het hun eigen overtuigingen en waarden uitdaagt. In sommige (conservatieve) kringen kan het tonen van de regenboogvlag gezien worden als een provocatie of als het opleggen van bepaalde waarden die niet overeenkomen met hun eigen waarden. Dit kan resulteren in een verdere verharding van standpunten en het vergroten van de kloof tussen verschillende groepen in de samenleving.
Regenboogsymbolen hebben een positief effect op mensen binnen de LHBTIQ+- gemeenschap zelf. Mensen zien de vlag als verbindende factor. Het zorgt voor een groepsgevoel en voor zichtbaarheid en waardering1. Het helpt jongeren in hun ontwikkeling naar hun identiteit doordat ze zichzelf in anderen kunnen herkennen2. Dit zorgt er vervolgens weer voor dat meer mensen open durven te zijn over hun identiteit. En waar meer mensen open durven te zijn zullen meer mensen gelijkgestemden vinden. Dit draagt volgens Meijer (1995, 2003) bij aan een beschermende werking tegen de negatieve gevolgen van minderheidsstress door discriminatie en uitsluiting3.
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het stellen van een duidelijke sociale norm, gesymboliseerd door bijvoorbeeld een regenboogvlag, kan bijdragen aan het tegengaan van discriminatie. Een sociale norm is een voorspeller van gedrag. Je (hetero) collega die meedoet aan pride of een gemeente die de vlag uithangt op haar gemeentehuis kan dus zorgen voor een positieve norm met als gevolg minder uitsluiting4.
Hoewel de regenboogvlag zeker voordelen heeft en kan bijdragen aan het vergroten van begrip en acceptatie, moeten we ook erkennen dat het negatieve effecten met zich meebrengt en het niet per definitie bijdraagt aan meer acceptatie vanuit verschillende groepen. Steeds meer mensen hebben het gevoel dat de regenboogsymbolen “door hun strot wordt geduwd”. Vaak zijn dit mensen die sowieso al minder affiniteit hebben met de LHBTIQ+-gemeenschap. Willen we deze mensen niet juist bereiken om te zorgen dat ze positiever gaan denken over de LHBTIQ+-gemeenschap?
Ook zie je dat er binnen de LHBTIQ+- gemeenschap zelf een groeiende afkeer is tegen de symbolen. Er zijn LHBTIQ+-personen die pleiten voor een meer sobere manier van het laten zien van hun bestaan. Volgens hen werken de regenboogsymbolen als een rode lap op een stier. Ze ervaren dat hun veiligheid op het spel staat en ze eerder een target worden voor discriminatie en geweld. Ook wordt er vaak getwijfeld aan de oprechtheid van het gebruik van de regenboog door commerciële bedrijven, die de symbolen en daarmee de community gebruiken als verdienmodel. Het zogenoemde “pinkwashing”, of “regenboogkapitalisme”, draaide de afgelopen jaren overuren tot ergernis van mijzelf. Dit soort acties hebben mijns inziens enkel waarde als het geld wat verdiend wordt teruggaat naar de emancipatie van de LHBTIQ+-gemeenschap. Daarnaast dient de organisatie zelf actief en op een integrale en duurzame manier te werken aan diversiteit en inclusie.
We zien dat het aantal incidenten van bekladdingen van regenboogbankjes en zebrapaden en het stelen en verbranden van regenboogvlaggen lijkt toe te nemen. Complottheorieën lijken hieraan bij te dragen. Deze theorieën zijn overgewaaid uit de Verenigde-Staten en richten zich tegenwoordig vooral op de letter T van het alfabet. Transgender personen zijn vaak het doelwit van dit soort theorieën. Er worden onwaarheden verspreid binnen verschillende kringen. Dit lijkt te zorgen voor de toename van dit soort hatende acties.
Hanneke Felten, onderzoeker bij Movisie en KIS, zegt hierover het volgende bij Eenvandaag, “Het gaat in het bijzonder om transgender personen. Daarover gaat veel desinformatie rond. Zo hoor je vaak het verhaal dat mannen hun geslacht laten wijzigen om daarmee toegang te krijgen tot wc’s en kleedkamers van vrouwen. Het broodjeaapverhaal wordt de wereld in geholpen dat de transgenderbeweging gericht is op seksueel geweld naar vrouwen.”
Kolder, noemt Hanneke Felten het. “Het is een zot verhaal, niet serieus te nemen. Onderzoek naar seksueel geweld bij trans vrouwen laat zien dat juist zij vaak slachtoffer zijn. En dus niet de dader. Toch krijgt dit verhaal veel voet aan de grond in Europa. Zo is het al eens serieus besproken in het Engelse parlement.”
Het is belangrijk dat je in je achterhoofd houdt dat de negativiteit uit een kleine groep komt die veel geluid maakt. Daarnaast zijn er mensen die de toename van regenboogsymbolen te extreem vinden maar niet persé tegen LHBTIQ+-personen zijn. Ik zie het ook bij mijn eigen vrienden.
Veel van ons gedrag komt voort uit desinformatie, angst en groepsgedrag. Zo zijn er voetbal ‘supporters’ die negatieve teksten schreeuwen in het stadion maar ‘s avond wel weer gezellig een biertje doen met een vriend die zich identificeert als LHBTIQ+.
Maar wat helpt nou echt voor de acceptatie van de ander? Breng mensen met elkaar in contact. Mensen die sterk van elkaar verschillen hebben vaak stereotypen en vooroordelen over de ander. Deze mechanismen hebben een directe link met uitsluiting en discriminatie. Maar stereotypen en vooroordelen verminderen of vallen weg als je mensen op een positieve en gelijkwaardige manier met elkaar in contact laat komen. Dit contact moet wel zonder hiërarchisch verschil plaatsvinden en zonder dat de identiteit waarover de stereotypen en voordelen gaan op de voorgrond staat. Het liefst wil je mensen samen laten werken aan een gezamenlijk doel. Denk aan voorbeelden als het bijhouden van de buurttuin of een geldinzamelingsactie voor de aardbeving in Turkije. Dit soort contacten kan de acceptatie tussen twee groepen sterk laten toenemen.
Uiteindelijk ben ik tot de conclusie gekomen dat er zowel voor- als nadelen zijn aan het gebruik van symbolen als de regenboog en het moeilijk is om ze tegen elkaar af te strepen. De vlag heeft verschillende positieve effecten maar er zijn ook nadelen. Het is maar net naar welke groep je kijkt en wat je wilt bereiken.
Toch blijf ik mij afvragen in hoeverre de regenboogsymbolen helpen bij het vergroten van acceptatie en verminderen van discriminatie. Heeft het geen averechts effect op de mensen die ‘tegen’ zijn? Uiteindelijk is de vlag in het leven geroepen als protestsymbool en een vorm van verbinding onder de LHBTIQ+- gemeenschap zelf. Dit doel wordt er zeker mee bereikt. Feit is dat als je de vlag ophangt je bijdraagt aan polarisatie (wij-zij denken). Ook al bedoel je het positief. Je geeft brandstof aan mensen die voor of tegen zijn en voed daarmee het conflict (Filosoof Bart Brandsma, Polarisatie).
Misschien wel de belangrijkste conclusie is dat we met alleen een regenboogsymbool niet bij volledige acceptatie en emancipatie van de LHBTIQ+- gemeenschap komen. Er is meer nodig! Integraal en duurzaam beleid tegen discriminatie en uitsluiting helpt hierbij. Zorg dat diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid in het DNA van de organisatie en samenleving komt.
Bron:
Het schrijven van een op maat gemaakte handreiking "Inclusieve communicatie" voor gemeentemedewerkers van de communicatie afdeling.
Gemeente Oost Gelre
Het schrijven van een op maat gemaakte handreiking "Inclusieve communicatie" voor gemeentemedewerkers van de communicatie afdeling.
Gemeente Oost Gelre
Het ontwikkelen van een routekaart voor het integraal en duurzaam implementeren van D&I in een zorg- en welzijnsorganisatie. In opdracht van het Radboud UMC en 22 zorg- en welzijnsorganisaties in de regio Nijmegen.
Radboud UMC
Tijdens een werkconferentie vertelden we hoe je inclusie en diversiteit kunt bevorderen. Hierbij gaven we praktische tips en handvatten en deelden best practices van gemeenten.
NOC*NSF
Het ontwikkelen van een routekaart voor het integraal en duurzaam implementeren van D&I in een zorg- en welzijnsorganisatie. In opdracht van het Radboud UMC en 22 zorg- en welzijnsorganisaties in de regio Nijmegen.
Radboud UMC
